Kolejny numer „Prac Kulturoznawczych” nawiązuje do aktualnie toczonych dyskusji o kondycji humanistyki, sięgając do etymologii słowa „kultura”. Przy czym nie chodzi o powrót do formuły Cycerona, lecz jej twórcze wyzyskanie i atrakcyjność poznawczą dla potrzeb myśli współczesnej. Kultura bowiem należy do słów często dziś nadużywanych, funkcjonuje pomiędzy poznawczymi nadziejami, jakie wciąż budzi to pojęcie, a jego radykalnym odrzuceniem. W tej mierze podjęte zostaje też zagadnienie charakteru i zobowiązań dzisiejszej myśli humanistycznej i kulturoznawczej, przy jednoczesnym wskazaniu na filozoficzne, socjologiczne i antropologiczne losy pojmowania kultury, jej związki z praktyką i praktykowaniem. Na zróżnicowanych przykładach – neolitycznego performensu, krajobrazu i pamięci – analizowane są procesy różnicowania się i procesualnego charakteru sposobu uczestnictwa w kulturze, bycia w niej i jej doświadczania. Z kolei to, jakie użytki z łacińskiego źródłosłowu wyprowadzali dla rozwijanych przez siebie koncepcji Matthew Arnold i Werner Jaeger (autorzy klasycznych już tekstów, których przekład przynosi ostatnia część „Prac Kulturoznawczych”), daje możliwość ich skonfrontowania z tym, jak Cycerońska formuła, mniej lub bardziej jawnie, funkcjonuje we współczesnych debatach kulturoznawczych.

Przedmowa (Krzysztof Łukasiewicz, Izolda Topp)

Wstęp (Stefan Bednarek)

Kultura i kondycja humanistyki

Anna Grzegorczyk, Humanistyka jako obecność

Dariusz Czaja, Antropologia jako ćwiczenie duchowe

Izolda Topp, Kultura jako kult i jako trans. O religijnych kontekstach metaforycznego języka współczesnej refleksji o kulturze

Patrycja Tomczak, Korzeń i sol. Paradoksy kultury chrześcijańskiej

Zbigniew Pasek, Katarzyna Skowronek, Duchowość jako kategoria analizy kulturoznawczej

Kultura i praktyka

Ewa Kosowska, Kult kultury

Jolanta Jagoszewska, Cultura jako kultura. Pojęcie uprawy ducha z punktu widzenia teorii kultury

Tomasz Matkowski, Zagadnienie kultury w filozofii Martina Heideggera: grecka fysis a kultura współczesna

Magdalena Pancewicz-Puchalska, Praktykowanie kultury przez ciało. O pewnych wątkach fenomenologicznych socjologii Pierre’a Bourdieu

Ewa Kwiatkowska, O sposobach kultywowania mitologii mocnych i osłabionych

Magdalena Barbaruk, Don Kichote jako homo culturalis

Tomasz Rakowski, Przekroczyć esencjalizm. Zwrot ku antropologii przedtekstowej i fenomenologicznej

Małgorzata Grzywacz, Z dziejów historii kultury jako dyscypliny akademickiej w Niemczech

Kult ― przestrzeń ― pamięć

Mirosław Kocur, Przestrzeń peripersonalna w jaskiniach paleolitycznych

Kamila Klamut-Pawlik, Praktykowanie kultury. O wyprawianiu się Teatru ZAR

Zoriana Rybczyńska, Krajobraz jako cultus agri i cultus animi

Jiři Siostrzonek, Fotograficzna i socjologiczna interpretacja krajobrazu

Piotr Jakub Fereński, Pamięć jako praktyka. Fotografia i troska o wspomnienia

Jacek Schindler, Kultura jako pamięć, upamiętnianie, pamiętanie i rozpamiętywanie

Przekłady

Werner Jaeger, Idea kultury i duch grecki (przeł. K. Łukasiewicz)

Matthew Arnold, Kultura i anarchia (przeł. K. Tańczuk)

Noty o autorach

Contents

Preface (Krzysztof Łukasiewicz, Izolda Topp)

Introduction (Stefan Bednarek)

Culture and the condition of the humanities

Anna Grzegorczyk, The humanities of presence

Dariusz Czaja, Anthropology as spiritual exercise

Izolda Topp, Culture as cult and as trance

Patrycja Tomczak, The root and the salt. Paradoxes of Christian culture

Zbigniew Pasek, Katarzyna Skowronek, Spirituality as a category of cultural analysis

Culture and practice

Ewa Kosowska, The cult of culture

Jolanta Jagoszewska, Cultura as culture. The concept of cultivation of the spirit from the point of view of the theory of culture

Tomasz Matkowski, The problem of culture in Martin Heidegger’s philosophy: the Greek fysis and contemporary culture

Magdalena Pancewicz-Puchalska, Practising culture through the body. On some phenomenological aspects of Pierre Bourdieu’s sociology

Ewa Kwiatkowska, On ways of cultivating strong and weakened mythologies

Magdalena Barbaruk, Don Quixote as a homo culturalis

Tomasz Rakowski, Beyond essentialism. Turning towards pre-textual and phenomenological anthropology

Małgorzata Grzywacz, From the history of culture as an academic discipline in Germany

Cult ― space ― memory

Mirosław Kocur, Peripersonal space in palaeolithic caves

Kamila Klamut-Pawlik, Practising culture. The journeying of Teatr ZAR

Zoriana Rybczyńska, Landscape as cultus agri vs cultus animi

Jiři Siostrzonek, Photographic and sociological interpretation of lanscape

Piotr Jakub Fereński, Memory as practice. Photography and concern for memories

Jacek Schindler, Culture as memory, commemorating, remembering and ruminating

Translations

Werner Jaeger, Kulturidee und Griechentum [The idea of culture and the Greek spirit] (transl. K. Łukasiewicz)

Matthew Arnold, Culture and Anarchy (transl. K. Tańczuk)

Notes on authors