Pracownicy Instytutu Studiów Międzynarodowych i Instytutu Politologii Uniwersytetu Wrocławskiego postanowili przyjrzeć się zagadnieniu zmian (politycznych, ekonomicznych i kulturowych) w obszarze Wspólnoty Niepodległych Państw i spróbować odpowiedzieć na pytanie, czy wpisują się one w scenariusz procesu demokratyzacji, czy też występują czynniki (o zróżnicowanym charakterze, np. instytucjonalne, kulturowe, mentalne, strukturalne), które hamują ten proces, a niekiedy wręcz go uniemożliwiają. Bezpośrednim przedmiotem zainteresowania autorów publikacji stały się różne kwestie problemowe i aspekty zmiany systemu politycznego. Dzięki temu możliwe było skonstruowanie studium będącego wielowymiarowym spojrzeniem na procesy zachodzące w państwach obszaru postsowieckiego, przez co ocena dynamiki i kierunku zmiany staje się bardziej wiarygodna, a swoista „sieciowa” analiza umożliwia patrzenie na poszczególne elementy systemu politycznego „w działaniu” i w ramach „interaktywnej” sieci uwarunkowań, ograniczeń czy też czynników „wspierających”. Książka dostępna w dwóch wersjach językowych: polskiej i angielskiej.

Wstęp

Rozdział I. Społeczno-polityczne i kulturowe uwarunkowania zmian w państwach byłego ZSRR

• Kulturowe uwarunkowania zmian
• Kulturowe uwarunkowania zmian w państwach nadbałtyckich
• Kulturowe uwarunkowania zmian w państwach Europy Wschodniej
• Kulturowe uwarunkowania zmian w państwach Kaukazu Południowego
• Kulturowe uwarunkowania zmian w państwach Azji Centralnej
• Społeczno-polityczne uwarunkowania zmian
• Państwa nadbałtyckie
• Państwa Europy Wschodniej
• Państwa Kaukazu Południowego
• Państwa Azji Centralnej

Rozdział II. Instytucjonalne uwarunkowania transformacji politycznej

• Reżimy polityczne państw postradzieckich
• Pojęcie i typologia reżimów politycznych
• Parlamentaryzm i prezydencjalizm w państwach postradzieckich
• Typ reżimu politycznego a rozwój demokracji w państwach postradzieckich
• Władza sądownicza w państwach postradzieckich
• Wprowadzenie
• Struktura sądownictwa
• Państwa nadbałtyckie
• Państwa słowiańskie
• Mołdowa
• Państwa zakaukaskie
• Państwa Azji Środkowej
• Status sędziów
• Sądy konstytucyjne
• Polityczna władza sądownicza
• Niezawisłość sędziowska
• Praktyka wyborcza w państwach postradzieckich a standardy demokratyczne
• Znaczenie wyborów na obszarze państw ZSRR w perspektywie historycznej — do upadku „żelaznej kurtyny”
• Demokracja, prawa człowieka, proces wyborczy a uniwersalny system zabezpieczenia prawnego
• Prawne porozumienia regionalne w celu ochrony praw człowieka
• Prawo wyborcze państw postradzieckich a kryterium oceny zgodności ze standardami OBWE
• Kontekst polityczny
• System prawny
• System wyborczy
• Administracja wyborcza
• Kampania wyborcza
• Procedury głosowania
• Zakończenie

Rozdział III. Procesy kształtowania społeczeństwa politycznego

• Kształtowanie się partii politycznych i systemów partyjnych w państwach postradzieckich
• Państwa nadbałtyckie
• Partie i system partyjny Litwy
• Bloki (rodziny) partii politycznych
• System partyjny Litwy
• Partie i system partyjny Łotwy
• Bloki (rodziny) partii politycznych
• System partyjny Łotwy
• Partie i system partyjny Estonii
• Bloki (rodziny) partii politycznych
• System partyjny Estonii
• Państwa Europy Wschodniej
• System partyjny Mołdowy
• System partyjny Ukrainy
• System partyjny Rosji
• Protosystem Białorusi
• Państwa Kaukazu Południowego
• System partyjny Armenii
• System partyjny Gruzji
• System partyjny Azerbejdżanu
• Partie i protosystemy w państwach Azji Centralnej
• Republika Kazachstanu
• Republika Kirgiska
• Republika Tadżykistanu
• Republika Uzbekistanu
• Turkmenistan
• Wnioski
• Transformacja gospodarcza państw WNP
• Wprowadzenie
• Transformacja gospodarcza — zarys istoty
• Ogólna charakterystyka ekonomiczna WNP
• Kryzys gospodarczy w pierwszej fazie transformacji krajów WNP
• Wewnętrzne przemiany gospodarcze krajów WNP
• Transformacja warunków działalności gospodarczej
• Transformacja zewnętrznych relacji ekonomicznych krajów WNP
• Wnioski końcowe
• Stosunki przemysłowe i dialog społeczny w obszarze postradzieckim
• Wprowadzenie
• Trójstronność w praktykach krajów postradzieckich — uwagi ogólne i selekcja analizowanych przypadków
• Areny stosunków przemysłowych i ich otoczenie w krajach bałtyckich — zestawienia głównych danych
• Główni aktorzy i centralne instytucje stosunków przemysłowych w Estonii
• Główni aktorzy i centralne instytucje stosunków przemysłowych na Litwie
• Główni aktorzy i centralne instytucje stosunków przemysłowych na Łotwie
• Stosunki przemysłowe w Rosji i w obszarze postradzieckim — w poszukiwaniu modelu analizy
• Główne cechy postradzieckiego modelu rosyjskiego stosunków przemysłowych
• Podsumowanie

Rozdział IV. Wybrane aspekty rozwoju społeczeństwa obywatelskiego

• Zmiany w mediach i w komunikacji politycznej w państwach postradzieckich
• Periodyzacja
• Demokratyzacja systemu medialnego
• Ocena systemu według kryterium wolności prasy
• Represje wobec dziennikarzy i wydawców
• System euroazjatycki
• Media publiczne
• Znaczenie Internetu
• Związki mediów z biznesem
• Media w komunikacji politycznej
• Wpływy kulturowe Rosji
• Wnioski
• Problemy ochrony praw człowieka w państwach postradzieckich
• ONZ-owskie standardy ochrony praw człowieka
• Wpływ KBWE/OBWE na przestrzeganie praw człowieka
• Standardy Rady Europy i problem ich implementacji w krajowych systemach prawnych
• Sądy a prawa człowieka
• Instytucja ombudsmana
• Społeczeństwo obywatelskie. NGOs na rzecz praw człowieka. Problemy funkcjonowania NGOs
• Zakończenie

Aneks A: Skróty nazw partii politycznych i koalicji wyborczych

Aneks B: Systemy wyborcze w państwach postradzieckich i wyniki wybranych elekcji

Bibliografia

Spis tabel

Spis wykresów i schematów

Indeks